De notenkraker / The Nutcracker
Het verhaal van De Notenkraker is onlosmakelijk verbonden met Kerst. Niet alleen begint het verhaal op vierentwintig december, maar het sprookje was ook inspiratie voor Tsjaikovski’s wereldberoemde ballet dat vrijwel elke Kerst op televisie wordt uitgezonden.
We gaan eerst tekenen (tenzij je liever eerst wat verder scrolt)
Dit is het sprookje dat verfilmd werd in 2019 en duurt ongeveer een uurtje :
De geschiedenis van de notenkraker
Bron : Saskia De Laat van Christmaholic.nl
Vroeger gebruikten mensen stenen en soms zelfs hun handen of tanden om noten te kraken. Later maakten ambachtslieden mechanismen van hout of metaal met schroeven en hefbomen om de harde schil te kraken, zonder de noot zelf te beschadigen. Houten notenkrakers met fraai uitgesneden afbeeldingen waren een teken van welstand in de Middelleeuwen.
Notenkrakers zoals we die nu kennen, komen uit Duitsland
Notenkrakers zijn dus al eeuwen. Zoals jullie weten ben ik onlangs in Duitsland geweest bij Käthe Wohlfahrt. Daar is ook een zeer interessant kerstmuseum waar je alles te weten kunt komen over de Duitse kerstgeschiedenis. In dat museum leerde ik o.a. dat veel traditionele houten kerstversieringen hun oorsprong in Duitsland hebben. Zo ook de beroemde Notenkraker-koning zoals we die nu kennen.
In 1865 maakte Wilhelm Friedrich Füchtner in zijn werkplaats een notenkraker op basis van het boek “König Nussknacker und der armer Reinhold” (Koning Notenkraker en de arme Reinhold) uit 1851. Het resultaat was het prototype voor de klassieke notenkraker: de rood-geel-zwarte koning met een kroon op zijn hoofd, die met zijn tanden de noot breekt. Füchtner was trouwens ook de eerste die de notenkrakers op grote schaal produceerde.
Bron: german-christmas-ornaments.com
De kleding van deze klassieke notenkrakerkoning werd versierd met geverfde stippen en lijnen. De hoed van de koning had dezelfde vorm als de hoeden die de mijnwerkers in het Duitse Ertsgebergte droegen, waar Füchter woonde. Maar dan met gouden decoraties erop om te laten zien dat het een kroon was. De ogen, snor en voeten werden vroeger van brooddeeg gemaakt. De baard en het haar van de notenkraker vervaardigde men destijds van konijnenbont.
De koning (en andere gezaghebbenden) op de hak nemen
De vroegste ontwerpen van notenkrakers zijn eigenlijk allemaal gebaseerd op mensen die in die tijd gezag hadden. Deze personen werden door het gewone volk met weinig respect behandeld. De ambachtslui gebruikten hun fantasie en draaiden de rollen om door deze ‘belangrijke’ personen de onbelangrijke taak van notenkraker te laten vervullen. Niet alleen de koning werd daarvoor gebruikt, maar bijvoorbeeld ook soldaten, bewakers, politiemensen en brandweermannen. Allemaal soorten mensen die, letterlijk, harde noten moesten kraken!
Waarom associëren we de notenkraker met Kerst?
Dan rest de vraag: waarom associëren mensen de notenkraker al eeuwenlang met Kerst? Het vermoeden is dat het te maken heeft met het feit dat we rond Kerst veel meer bakken en daarvoor natuurlijk ook noten nodig hebben. De notenkraker wordt dus al sinds jaar en dag het meest gebruikt in December en was tijdens die periode veel in de huishoudens te vinden. Toen de kraker de vorm van een pop aannam, werd het natuurlijk ook een leuk speeltje voor kinderen. En daar gaat het in het oude verhaal ‘de Notenkraker en de Muizenkoning’ natuurlijk ook over (daarover zo meer)!
Tegenwoordig hebben notenkrakers hun originele functie verloren. We zetten ze neer als kerstdecoratie, maar noten kraken doen we er niet meer mee! Ze worden wel nog steeds met de hand gemaakt in de traditionele stijl, onder andere door de kunstenaars en ambachtslieden van Käthe Wohlfahrt. En tegenwoordig zijn er natuurlijk ook allerlei variaties, zoals notenkrakers in de vorm van gingerbread cookies of de kerstman. You name it en het is er!
Foto: Käthe Wohlfahrt
De Notenkraker en de Muizenkoning + het beroemde ballet!
Dat de notenkraker in de 21ste eeuw nog steeds zo beroemd is, en dat we hem nog altijd associëren met Kerst, heeft natuurlijk ook te maken met het beroemde verhaal ‘de Notenkraker en de Muizenkoning’ van de Duitse auteur E.T.A. Hoffman uit 1816. Dit boek speelt zich af in de kerstperiode. De Notenkraker, het favoriete kerstspeeltje van Marie Stahlbaum (het zevenjarig meisje dat in het verhaal de hoofdrol heeft), komt in het verhaal ‘s nachts tot leven. Op basis van dit boek is ook het wereldberoemde ballet ‘de Notenkraker’ gecomponeerd door Tchaikovski.
Dit ballet werd opgevoerd in 2018 :
Hieronder vind je de trailer van de Disney film die in 2018 verscheen : een prachtig sprookje !
Ik wandelde vandaag even door de verlaten Brugse straten en ontdekte deze winkel :
En dan de winkel van Käthe Wohlfahrt die elke dag open is van 10 tot 18u.
Dit was een gezellige namiddag in kerstsfeer !