Het boek van vergeten woorden

Pip Williams

Esme wordt geboren in een wereld van woorden. Moederloos en onbedwingbaar nieuwsgierig brengt ze haar tijd door in een schuur waar haar vader en een team toegewijde mannen woorden verzamelen voor de allereerste Oxford English Dictionary. In een houten koffer van haar vriendin Lizzie verzamelt ze woorden die verkeerd gesorteerd, weggegooid of genegeerd werden en ze geeft ze een plek in haar eigen boek van vergeten woorden. De woorden helpen Esme de wereld beter te begrijpen. Een betoverend boek over de kracht van woorden.

  • Productcode (EAN): 9789044361797
  • Verschijningsdatum: 25/11/2020
  • Aantal bladzijden: 464
  • Uitgeverij: The House Of Books
  • Prijs : € 26,99

Over de auteur :

Pip Williams is geboren te Londen, groeide op in Sydney en noemt Adelaide Hills nu haar thuis. In Het boek van vergeten woorden combineert ze historisch onderzoek met haar talent voor het vertellen van prachtige verhalen. Williams dook in de archieven van de Oxford English Dictionary en onthult een verloren verhaal, verborgen tussen de regels van een geschiedenis geschreven door mannen.

Het OED (Oxford English Dictionary)
Het team dat aan het woordenboek werkte met James Murray in het midden

Over het boek :

“Sommige woorden zijn belangrijker dan andere.”

Alles begint bij een klein meisje dat onder een tafel woorden verzamelt op kleine briefjes. Het zijn woorden die niet belangrijk zijn voor het woordenboek. Zo denken de mannen erover die de woorden beoordelen. Maar Esme denkt daar anders over en verzamelt die woorden in haar koffertje. Dit is het begin van een heel waardevol verhaal dat een leven lang zal duren.

Dit is een heel bijzonder boek. Je leest dat niet zomaar. Ik moet eerlijk zeggen dat ik verleid werd door de zeer originele en bloemige cover. Die koffer waaruit de klaprozen groeien, is zo mooi. Klaprozen staan voor “vergeet het niet.” Na het lezen van dit boek wist ik dus goed wat deze tekening betekende. Echt goed gevonden. Door dit boek te lezen kijk ik nooit meer op dezelfde manier naar een woordenboek. Vroeger stelde ik mij nooit de vraag hoe een woordenboek eigenlijk gemaakt werd, hoeveel werk en tijd dat moet gekost hebben. Zeker in een tijd zonder computers… Fantastisch hoeveel vrijwilligers eraan meegewerkt hebben. Ze kregen de opdracht om bij hun woord dat ze indienden op blaadjes, bijpassende voorbeeldzinnen te zoeken en dan zo een definitie opstellen van deze betekenissen. Op de foto hierboven zie je hoeveel kasten er nodig waren om alle briefjes en documentatie erin te stoppen. De belangrijkste vrouw die hier aan meewerkte, was Edith (Ditte) Thompson. Zij komt veel aan bod in dit verhaal en heeft veel bijgedragen door haar intelligentie, humor en wrange scherpzinnigheid.

Ondanks dat het boek soms wat meer over de wetenschap van de lexicologen gaat, blijft het een boeiende roman. De woorden en het woordenboek blijven de rode draad maar daarin is het verhaal van Esme geweven. Het is een liefdesverhaal maar eigenlijk is dat niet het belangrijkste in dit boek. Het bindt het verhaal aan mekaar. Het woord “broodslavin” ligt dan ook aan de basis van Esme’s zoektocht. Dat woord kom je nog meer tegen in het verhaal.

Na de proloog, waar het verhaal begint in 1886, zijn er zes grote delen die telkens de vooruitgang geven van het woordenboek :

Deel 1 : 1887 – 1896 : Badding – Diskwalificeren

Deel 2 : 1897 – 1901 : Dislocatie – Kyaniseren

Deel 3 : 1902 – 1907 : Lap – Nystagmus

Deel 4 : 1908 – 1913 : Polygeen – Smart

Deel 5 : 1914 – 1915 : Speech – Sul

Hier merk je dat vanaf hier het verwerken van de woorden een serieuze vertraging opgelopen heeft omwille van de Eerste Wereldoorlog.

Deel 6 : 1928 : Wijs – Wyandotte

Dit laatste deel begint met een bijzondere brief van één van de belangrijkste personen in dit woordenboekverhaal. Ik verklap er niets over. Dit is echt wel heel interessant om te lezen. Ik vond het een soort apotheose. Het verhaal gaat nog verder na de dood van Esme.

Er wordt verwezen naar het Esperanto dat in deze tijd door een handjevol mensen gesproken werd als oplossing voor andere talen.

Na het verhaal is er een aantekening van de auteur. Dit is heel verrijkend. De auteur stelde zich twee vragen als uitgangspunt van dit boek : Betekenen woorden verschillende dingen voor mannen en vrouwen? En zo ja, kan het dan zijn dat we in het proces van het definiëren ervan iets zijn kwijtgeraakt? Na het lezen van dit verhaal, ben ik ervan overtuigd, net zoals Esme en nog vele andere vrouwen dat er zeker veel woorden zijn verloren gegaan. Vrouwenwoorden werden die genoemd. Daarom gaat Esme aan de slag met het boek van vergeten woorden (vrouwenwoorden). Ondertussen woedt ook de strijd om vrouwenrechten en kiesrecht voor de vrouwen. Ook heel interessant om dit aan de zijlijn mee te maken.

Bijna op het laatst krijg je een dankwoord. Dat is heel uitgebreid en op een gelijkaardige manier beschreven alsof de woorden in het woordenboek uitgelegd worden. Ik vind dat goed gevonden van Pip Williams.

Bijvoorbeeld : Dankwoord : Een korte toespraak of geschreven woorden waarin men iemand dank betuigt. Zo komen ook de andere woorden aan bod.

Daarna vind je nog de Tijdlijn van de Oxford English Dictionary. Na het lezen van dit boek is dat nog eens een heropfrissing en verduidelijking van de evolutie van het woordenboek. Zeer interessant!

Tenslotte wil ik dit boek nog eens aanraden vooral wanneer je erg geïnteresseerd bent in taal en in de afkomst van woorden. De woordenwetenschappers werken nu wel op een andere manier maar het is boeiend om te lezen hoe ze vroeger het eerste Engelse woordenboek maakten.

Enkele mooie quotes :

p. 24 : Je moeder zou de woorden hebben gehad om de hele wereld aan je uit te leggen, Essy.

p. 39 : Woorden zijn onze instrumenten van verrijzenis.

p. 41 : Woorden veranderen mettertijd, weet je. Hoe ze eruitzien, hoe ze klinken; soms verandert zelfs hun betekenis. Ze hebben hun eigen geschiedenis.

p. 49 : Het was alsof ik een woord was en de brieven blaadjes waren die hielpen om mij te definiëren.

p. 60 : Mijn moeder was als een woord waar wel duizend blaadjes voor waren.

p. 79 : De bomen stonden vol in het blad en de lucht was een lapje blauw tussen het huis en de heggen in.

p. 89 : De ochtend begon de tuin nog maar net te kleuren.

p. 109 : Ik ben letterzetter… U maakt de woorden echt…. Zelf zeg ik liever dat ik ze substantie geef – een echt woord is er eentje dat hardop wordt uitgesproken en iets voor iemand betekent.

p. 133 : Als ik het woord kende, vergeleek ik wat ik ervan wist met het voorbeeld dat was aangeleverd door de vrijwilliger. Als ik het woord niet kende, leerde ik de betekenis ervan uit mijn hoofd.

p. 206 : Beweging = Beweging is het gefladder in je buik dat betekent dat de baby heeft besloten om te blijven. (Mrs. Smyth, 1907)

p. 260 : We zijn allemaal een beetje eigenaardig, Esme, al zijn lexicografen misschien eigenaardiger dat de meesten.

p. 276 : Mijn Boek van vergeten woorden was geen haar beter dan het traliewerk op de vrouwengalerij in het Lagerhuis : het hield verborgen wat zichtbaar zou moeten zijn en het legde dat wat gehoord zou moeten worden het zwijgen op. Als Mabel er niet meer was en ik er niet meer was, zou de koffer nog alleen een doodskist zijn.

p. 318 : Mensen nemen altijd verschillende wegen om dezelfde plek te bereiken. Met kiesrecht voor vrouwen zal het niet anders zijn.

p. 370 : Ik heb er een jaar over gedaan, Es. En elke dag dat ik een blaadje vasthield met jouw handschrift erop, had ik het gevoel dat ik je beter leerde kennen. Ik ben woord voor woord verliefd op je geworden.

p. 409 : Ik kan met geen pen beschrijven hoe mijn ziel wordt verscheurd wanneer ik de as van een peuk nog gloeiend in de modder zie liggen, ook al zijn de lippen waar hij tussen geklemd zat kapotgeschoten.

p. 417 : Het tuinhek zong in zijn scharnieren.

p. 438 : … hij kwam de kamer binnen als een vogelaar die bang is om een winterkoninkje aan het schrikken te maken.

p. 450 : Het woordenboek is, net als de Engelse taal, een werk in uitvoering.

Het boek werd verfilmd : een schitterende vertolking van Sean Penn en Mel Gibson.