Boek in de kijker 17 Het boek van Emma Emma Reyes

Het boek van Emma                    Emma Reyes

Een bijzonder, waargebeurd verhaal over een bewogen jeugd in Colombia.

Gabriel García Márquez ontdekte het grote schrijftalent van kunstenares Emma Reyes.

Emma Reyes bracht haar jeugd door in Bogotá, in een kamer zonder ramen, zonder water of toilet, met slechts haar vindingrijkheid om zichzelf en haar zus in leven te houden. Verlaten door hun moeder kwamen ze in een klooster terecht dat onderdak bood aan honderdvijftig verweesde meisjes. Ze boenden er de wc’s, streken kleren en deden de was, schrobden vloeren, naaiden kleding voor de nonnen – en leefden in angst voor de duivel. Ongeletterd en in alles onwetend over de buitenwereld, ontsnapte Emma toen ze negentien was.

Het boek van Emma is een schitterend, teder verhaal waarin een kinderblik ons laat zien hoe wonderlijk de wereld kan zijn – ondanks alles. Levendig en tot in detail toont het de opmerkelijke moed en de grenzeloze fantasie van een jong meisje dat opgroeit in totale armoede.

Eigen mening : Emma vertelt over haar jeugd in 23 brieven die ze naar een oudere vriend stuurt. Het was een vreselijke periode.  Ze beschrijft alles vanuit een kinderlijk standpunt en ontroert je met haar naïeviteit.  Wat ze meemaakt, is heel hard en rauwe werkelijkheid.  Telkens wanneer ik dacht : nu gaat ze eraan tenonder, stond ze weer recht en leefde ze verder.  Ik vraag mij af vanwaar ze steeds die kracht haalde.  Ze heeft zoveel onrechtvaardige dingen meegemaakt, dat je denkt dat ze verbitterd zou zijn, maar nee, ze doet wordt steeds sterker.  Ze ontsnapt aan een zeer harde wereld en komt in een andere wereld terecht.  In die wereld zal ze een heel ander leven leiden, of zelfs meerdere levens…  

Omdat het boek stopt wanneer ze weggaat uit het klooster, wou ik weten wat er met haar verder gebeurd is.  Ik zocht haar op op het internet en vond heel veel over haar.  Ik heb het  hieronder gezet.  Ze heeft nog heel wat gedaan in haar leven.  Zo zie je dat een slechte en harde  basis ook een zinvol leven kan voortbrengen.  Zij heeft haar kansen gegrepen en heeft honderduit geleefd.  Ik heb een enorme bewondering voor deze prachtige kunstenares.

Enkele mooie quotes : p. 52 : (haar broertje werd achtergelaten)  Die dag zal zonder twijfel de wreedste dag van mijn leven blijven. Ik huilde niet omdat ik toch niet genoeg tranen zou hebben, ik schreeuwde niet omdat mijn woede sterker was dan mijn stem.

p. 53 : De eerste reis stond voor het achterlaten van Eduardo en de tweede voor het achterlaten van de jongen.

p. 76 : Ons haar werd naar achteren gekamd en zo strak ingevlochten dat ik mijn ogen bijna niet meer dicht kreeg.

p. 104 : Mijn hoofd is als een kamer vol oude spullen waarvan je niet meer weet wat er staat en in welke toestand ze verkeren.

De pers over Het boek van Emma

‘Ontroerend, krachtig en poëtisch.’ The New York Times

‘Emma Reyes was een magnifieke verhalenvertelster.’ The Guardian

‘Reyes heeft, net als Gabriel García Márquez, het talent om bijzondere scènes onverstoorbaar te vertellen, waardoor ze nog buitengewoner worden. Ontroerend en krachtig.’ The New York Times

‘Een inspirerend verhaal over het ontstijgen van vreselijke omstandigheden.’ Kirkus Reviews

‘De jonge Emma voorziet de realiteit van magie, en andersom – Reyes is niet voor niets landgenote van Márquez. Zowel intiem als episch.’ The Observer

‘Dompel je onder in een heerlijk boek: een klassieker van de Latijns-Amerikaanse literatuur en een verbijsterend portret van de kunstenaar als een jonge vrouw.’ NY Journal of Books

‘Wat een schrijver!’ **** de Volkskrant

‘Reyes is een fantastisch verteller’ **** Dagblad van het Noorden

‘Een hartverscheurende biografie in brieven’ Zin

SBN : 9789029092395

Publicatiedatum : 20/03/2018
Pagina’s : 224
Uitgever : Meulenhoff Boekerij B.V.
Uitvoering : Met harde kaft
Prijs : € 18,99

BIOGRAFIE

Emma Reyes, schilder, geboren in 1919 in Bogotá, stierf in 2003 in Bordeaux.

Emma Reyes is een belangrijke schakel in de Colombiaanse gemeenschap in Parijs geweest. De “grote mama” zoals al deze jonge Colombiaanse kunstenaars haar noemden. Iedereen die vanaf het midden van de jaren zestig tot de late jaren tachtig vanuit hun verre Amerika landde, voelde zich verloren aan de oevers van de Seine. Als moederkind verwelkomde en begeleidde Emma al deze jonge kunstmigranten.

Dat is waarschijnlijk het deel van Emma’s leven dat iedereen het beste kent; haar blije en aanstekelijke uitbundigheid, haar vermogen om verhalen te vertellen, haar eigen en zoveel anderen. Maar soms maakte haar gemoedszuchtigheid de kern van haar leven verloren, de reden om haar bestaan ​​te zijn, wat ze elke dag zonder uitzondering deed in het geheim van haar werkplaats: schilderen, tekenen, creëren … Vanaf de dag dat ze in Buenos Aires begint te schilderen, zal ze als autodidact nooit meer stoppen. In 1947 won ze de Roncoroni-wedstrijd en vloog ze naar Parijs. Op de boot ontmoet ze twee persoonlijkheden die haar gedurende haar hele leven zullen vergezellen: de schilder Alejandro Vidal-Quadras en Jean Perromat, vervolgens arts van de transatlantische gemeenschap, die een paar jaar later haar echtgenoot zal worden.

Eenmaal in Parijs woonde ze enkele tekensessies bij bij Lhote Academy, maar hij raadt haar aan liever naar de studie van de Primitieven tot het Louvre en proberen om de specificiteit van de cultuur, de eigenaardigheid van haar lijn te houden. Deze les zal ze nooit vergeten!

29416-95359-1.jpg

Haar eerste tentoonstelling in de Kleber Gallery in 1949 presenteert 54 van haar werken, allemaal geïnspireerd door de kleuren en de aanhoudende beelden van dit Latijns-Amerika dat ze zojuist heeft verlaten: markttaferelen, familiescènes, portretten van mannen en vrouwen op de manier van de Mexicaanse muralisten (die ze nog niet heeft ontmoet).

Van 1950 tot 1952 werkte ze voor de Unesco-culturele afdeling in Washington, ter illustratie van publicaties van de Latijns-Amerikaanse volksbibliotheken en vervolgens in Mexico-stad, waar ze deelnam aan een tentoonstelling naast Diego Rivera en José Clemente Orosco, in de galerij van de beroemde fotograaf Lola Alvarez-Bravo.   In 1955 was ze in Rome, samen met Enrico Prampolini, ze ontdekte van alles wat Italië van de jaren vijftig het best deed in termen van creatie. Daarna is ze  naar Israël gegaan,  naar Ein-Hodet en Jeruzalem.

Eén van haar eerste schilderijen…

Toen keerde ze terug naar Frankrijk in de vroege jaren 1960.  Emma heeft altijd haar Colombiaanse touch behouden, haar roots in Zuid-Amerika.

 

De kracht en het geweld van de kleuren, de krampachtige inzet van de vormen, deze kronkelige lijn, deze lijn die de onderwerpen, de dingen, de planten met elkaar verbindt, deze lijn die zich vastklampt aan het canvas, is Latijns-Amerika – zijn overbevolkte kerken, zijn krioelende markten, zijn weelderige bossen waar de aanwezigheid van de mens altijd voelbaar is.

In de jaren 90 schilderde ze veel maskers

 

Al haar werken zijn gemaakt van hetzelfde dichte picturale kader, alsof de mens en de natuur van dezelfde materie zijn gemaakt, alsof alles gevlochten was, geweven in hetzelfde oerweefsel.

scan-9.jpg

Emma Ecrivain

MEMOIRES PAR CORRESPONDANCE  (Het boek van Emma)

Que s’est-il passé avec Emma Reyes ? (Wat is er met Emma daarna gebeurd?) 

Par Diego Garzon
Revue SOHO, edition 153, janvier 2013. Bogota Colombie.

MEMOIRE PAR CORRESPONDANCE, LE RECIT DANS LEQUEL EMMA REYES RACONTE SA TRISTE ENFANCE EN 23 INOUBLIABLES LETTRES EST, POUR BEAUCOUP, LE LIVRE LE PLUS IMPORTANT DE L’ANNEE 2012. COMMENT A FINI LA VIE DE CETTE FEMME QUI RACONTE SON ENFANCE JUSQU’A LA SORTIE DU COUVENT OU ELLE A ETE ABANDONNEE ET DONT ELLE S’EST ECHAPEE. L’EDITEUR DE SOHO, DIEGO GARZON, S’EST PROPOSE DE FAIRE DES RECHERCHES : VOICI L’HISTOIRE APRES LA FIN DE L’HISTOIRE.

Un livre m’est tombé des mains et je n’ai pu m’arrêter de le lire qu’en arrivant à la fin. Je l’ai lu en un peu plus de deux heures, et après sa lecture, je ne pouvais cesser de penser à lui. Quelques jours après il continuait à me trotter dans la tête. Le livre s’appelle Mémoire par correspondance, et selon la critique spécialisée – Semana, par exemple –, est le meilleur livre 2012 et des dernières années en Colombie. L’argument est simple : il s’agit de l’enfance misérable d’une femme, qui la relate sans ressentiments ni rancoeurs à travers les 23 lettres qu’elle écrit à son ami, l’intellectuel Germán Arciniegas. Les lettres évoquent la pacifique tristesse, la nostalgie sans simagrées de Las cenizas de Angela (« Les cendres d’Angela »). Mémoire par correspondance a été écrit par une femme analphabète jusqu’à 18 ans, qui n’est jamais passé ni par l’école ni par une université. Elle narre sur ces lettres le plus lointain souvenir de son enfance – quand elle habitait dans une pièce qui n’avait pas ni électricité, ni W.C ni fenêtres, dans le quartier de San Cristobal à Bogota, au début des années vingt – jusqu’à l’abandon dont elle a été objet avec sa soeur, pour finir confinées dans un couvent pendant presque 15 ans. Si Rilke disait que la patrie de tout homme est son enfance, celle d’Emma Reyes en est une pour qui peut la lire. Cette enfance est déjà la nôtre, elle nous appartient à jamais.

Après sa fugue du couvent, on sait à grand traits qu’elle a fait de l’autostop par l’Amérique du Sud jusqu’à son arrivée en Argentina. Elle s’est mariée en Uruguay. Elle a vécu au Paraguay. Elle est devenue artiste peintre. Elle a gagné une bourse, et elle est partie pour Paris, où elle a côtoyé l’élite culturelle d’Europe, comme Alberto Moravia, Jean Paul Sartre, Pierre-Paolo Pasolini, Enrico Prampolini, Elsa Morante, parmi tant d’autres, et à été la marraine des peintres colombiens en France, jusqu’à sa mort en 2003 à Bordeaux.

Qui était Emma Reyes, cette femme qui m’a fait lire son enfance entre larmes ? J’ai persisté et une fois finie la lecture du livre je me suis juré d’aller plus loin. Qu’est ce qui s’est passé avec les autres personnages cités sur ses lettres ? Pourquoi son nom Reyes ? Elle a su qui étaient ses parents ? Les avait-elle recherchés un jour ? Ici vous allez trouver tout ce qui s’est passé avec Emma Reyes, avec sa soeur, avec l’incroyable vie qui l’attendait.

XXXXXXXXXX

Emma Reyes était fille de Marie Auxiliatrice. En 1909 est né l’Atelier Maria Auxiliadora, où les filles « pendant des nombreuses années sont chargées de broder la bande présidentielle à cause de sa relative proximité, amitié et collaboration permanente avec le Palais Présidentiel », c’est juste ce qu’Emma a fait pendant les années vécues ici. En 1920, quatre années avant l’arrivée d’Emma – l’atelier était en la calle 8 N° 10-65, le patron était Saint Jean Bosco et la Directrice Générale, Maria Carolina Mioletti, comme écrit sur ses lettres. Aujourd’hui l’adresse n’existe plus : Le Parque Tercer Milenio a effacé le pire souvenir qu’Emma a pu avoir.

Sur le Centro Historico Salesiano, dans le lycée Léon XIII, il y a des documents qui parlent de quelques personnages comme le père allemand « Bacaus », qui allait célébrer la messe tous les jours pour les filles, et peut être l’un des peu nombreux personnages de doux souvenirs pour elle. Emma n’a jamais su comment on écrivait son nom : c’était en réalité « Backhaus »…le seul homme et la seule personne venue du monde qu’on avait le droit de voir ». Dans la revue Voz Amiga, d’anciens élèves de Maria Auxiliadora de 1940, on cite trois des religieuses dont elle parle dans ses lettres : Soeur Dolores Castañeda, « la directrice » ; soeur Inés Zorrilla «celle qui dirigeait la buanderie» et soeur Maria Ramirez, « la soeur que j’aimais le plus » et qui dirigeait la zone de repassage. Mais le plus émouvant, le témoignage le plus proche de ce qu’Emma a écrit au sujet de son passage par ici, sur son travail de broderie, et la pauvreté dans laquelle elles vivaient se trouve dans un article de La Cronica, en 1924, quand elle a dû entrer là-bas à l’âge de 5 ans. Le texte «les filles de Marie Auxiliatrice » dit que l’institut a pour objet, selon la brochure officielle, la « protection de l’enfance, la persévération et l’éducation des enfants pauvres ». Suit le témoignage d’un certain Polidoro «A certaines heures on écoute dans l’entourage des chants melliflues, bouillants cris de filles, animés recréations, ferventes prières ; parfois le silence est absolu comme si personne n’existait dans cette maison : mais si on s’oblige à écouter, on perçoit la rumeur des machines Singer ou les arpèges du piano ».

Le narrateur – en parlant au pluriel- dit qu’un certain jour ils sont entrés guidés par la curiosité. « Dès le premier moment notre attention est attirée par une verrière où paraissent des couvre lits si délicatement brodés et d’autres travaux en lin et soie, si parfaits qu’on a le désir de les acheter ». Ensuite Polidoro décrit les patios de façon semblable à celle d’Emma, et aussi un long salon où des dizaines de filles font la broderie et la couture. La Soeur dit qu’ici on fait « toutes sortes de broderie en blanc, en soie et en or, et la confection des ornements pour l’église. Avec les revenus, des nombreuses filles pauvres et orphelines sont soutenues ».

Le chroniqueur termine son témoignage par ces mots : « quand nous sommes sortis dans la rue, on avait les yeux humides ».

Haar levensverhaal zou moeten verfilmd worden.  Het is hartverscheurend wat ze in haar jeugd heeft meegemaakt.  Ik raad dit boek ten zeerste aan.  Het is een boek dat je in één trek wilt uitlezen.