Het geheime kistje van Elle

Aline van Wijnen

Voor de lezers van De nachtegaal van Kristin Hannah, Bloemen voor mijn dochter van Sarah Jio en Het familieportret van Jenna Blum

Een aangrijpend familieverhaal waarin een jonge vrouw ontdekt wie haar oma werkelijk was, waardoor ze ook zichzelf beter leert kennen

Wit-Rusland, 1941. Tijdens een razzia in haar geboortedorp is de Joodse Ella  getuige van de moord op haar familie. Ze weet zelf te ontkomen en vlucht het bos in, waar ze wordt opgenomen door een groep verzetsstrijders die zich daar schuilhoudt. In hun midden wordt Ella onverwacht weer gelukkig, maar helaas is dat van korte duur. Na de bevrijding krijgt Ella, die niets meer te verliezen heeft, valse papieren met de naam Elle. Ze reist verder naar Parijs om informatie door te geven over voortvluchtige nazi’s. Over haar afkomst en haar verleden zwijgt ze de rest van haar leven als het graf.

Nederland, 2013. Janna maakt een moeilijke tijd door nadat haar man haar heeft verlaten. Als haar oma Elle in diezelfde periode overlijdt, helpt Janna haar moeder met het uitruimen van oma’s huis. Ze vindt een versleten kistje waar spullen in zitten die ze niet kan plaatsen: een davidster, een oud identiteitsbewijs in een onleesbare taal, en een gladde metalen ring. Had haar stille, gesloten oma een geheim verleden? Janna gaat op zoek naar de waarheid, een reis die haar via Parijs en Wit-Rusland terugbrengt naar haarzelf.

  • Productcode (EAN): 9789022591857
  • Verschijningsdatum: 18/02/2021
  • Aantal bladzijden: 364
  • Uitgeverij: Meulenhoff Boekerij B.V.
  • Prijs : € 18,99

Over de auteur :

Aline van Wijnen debuteerde in 2016 met de roman ‘Halsoverkop’ nadat ze een schrijfwedstrijd had gewonnen. Haar tweede boek was het goed ontvangen ‘Liefde met gebruiksaanwijzing,’ gevolgd door ‘Bestemming geluk.’ ‘Het geheime kistje van Elle,’ dat deels gebaseerd is op een waargebeurd verhaal, is haar eerste historische roman.

Ik mocht Aline een hele tijd geleden interviewen :

Over het boek :

Toen ik de cover voor het eerst zag op facebook, was ik onmiddellijk gepakt door de foto van die houten huizen in de sneeuw en vooral van de davidster… Deed me denken aan de oorlog… Dat raakte mij persoonlijk. Ik las de achterflap en wist dat ik dit verhaal zeker moest lezen.

Dit verhaal is heel meeslepend, intens en ontroerend. Ik hou van de schrijfstijl van Aline. Meestal is het luchtig en heel romantisch, met een serieuze ondertoon. Maar deze keer heeft Aline voor mij een bestseller geschreven : eerlijk, waarachtig, liefdevol, hoopgevend, af en toe een grappig zinnetje waarbij ik moest glimlachen. Alhoewel het een heftig verhaal is, schrikt het niet af. Er zijn passages waarbij ik mijn tranen de vrije loop liet om dan erna weer volle moed verder te lezen. Het heftigste stuk was wel wanneer ze de gruwelijke moord op haar familie met eigen ogen moet zien gebeuren zonder iets te kunnen doen. Hoe ze dan gevonden wordt door de partizanen in het bos. Ze wordt door hen gered en krijgt weer zin in het leven. Ze ontpopt zich tot een sterke jonge vrouw die de vijand wil helpen verslaan in het verzet. Ik bewonder de moed en de kracht die ze bezit om verder te gaan met haar leven na dit grote verlies. Ze leert zelfs weer liefhebben. Ze ontdekt hoe diep liefde kan zitten en geeft zich helemaal. Zowel voor haar taken als haar geliefde. En toch moet ze weer door een heel pijnlijk afscheid. Maar ze laat zich niet klein krijgen. Ze vertrekt naar Parijs onder de naam ‘Elle.’ Ze plaatst haar herinneringen en haar verdriet in een plaats diep in haar hart. En ze heeft steeds haar kistje bij zich met haar waardevolste voorwerpen. Het kistje dat Janna zal vinden en dat haar op weg zal zetten naar het verleden van haar oma, die ze niet zo goed kende. Janna’s verhaallijn is ook 8minder spannend maar is een welgekomen afwisseling. Doorheen haar zoektocht leren we het verhaal van haar oma kennen. We ontdekken het samen met haar. Regelmatig worden de twee verhaallijnen afgewisseld. Ik leefde erg mee met de twee vrouwen. Door wat Janna ontdekt over haar oma, gaan haar ogen open en merkt ze dat we maar één leven hebben. En dat we voluit moeten gaan voor onze gevoelens en voor wie we liefhebben. Haar oma wijst haar de weg terug naar zichzelf.

Het boek begint met een hele sterke proloog. Een jonge vrouw wordt gevonden in het bos. Alles wordt vanuit haar standpunt verteld. Kort maar krachtig. Ik had direct zin om verder te lezen. Je wordt nieuwsgierig naar het verhaal van dit meisje.

Het eerste hoofdstuk werkt als een magneet. De begrafenis van Elle waar Janna steeds meer te weten komt over haar oma. Het doet ons mee vragen stellen en we verlangen om verder te lezen. Het zuigt je het verhaal in.

En dan begint het : de data worden goed aangegeven en zo raak je nooit de draad in het verhaal kwijt. Je weet heel goed wanneer het over Ella, Elle of Janna gaat.

De verandering die Janna doorheen haar zoektocht naar haar oma ondergaat, is verrassend. Van eerder onverschillig en ongeïnteresseerd naar een belangrijke plaats in haar hart en in haar verdere leven. Dat vind ik heel ontroerend.

Er is een passage op p. 139 die mij deed denken aan ‘les madeleines de Proust.’ Ze ruikt de geur van de aardappelpannenkoekjes en ziet een herinnering die ze dacht niet te hebben. Ze wist niet meer dat ze haar opa levend had meegemaakt. En plots komt dat terug. De auteur zegt dat heel mooi : ‘… mijn geheugen blijkt een verborgen schatkamer te hebben.’ ‘De geschiedenis kwam ineens heel dichtbij. Mijn eigen geschiedenis waar ik tot voor kort nooit bij stilstond.’ p. 140 : ‘Het geheugen kan bizarre spelletjes spelen met een mens. De geur van aardappelpannenkoekjes, alleen die ene geur, en een zich 30 jaar geleden afspelende scène dreef ineens boven als een lijk uit een rivier.’ Wat is dit allemaal mooi beeldend gezegd. Ze zal nog een tweede herinnering krijgen van een tafel vol lekkernijen als teken van gastvrijheid. Ook heel mooi…

Voor Aline

Het is een intens verhaal over groot verlies, pijn, doorzettingsvermogen, familie, oorlog, liefde en vriendschap. Voor mij is dit het mooiste verhaal dat ik tot nu toe gelezen heb. Hoe kan iemand terug rechtstaan na zo’n groot verlies? Hoe kan iemand verdergaan in haar leven na zoveel pijn? En toch deed ze het. Ik kan alleen maar bewondering en respect hebben voor deze vrouw. Aline, wat mooi dat je dit verhaal hebt neergeschreven en met ons gedeeld hebt. Er zijn zeker nog zulke heftige verhalen die verteld moeten worden. Je deed dit zo goed, dat je volgens mij je weg gevonden hebt naar de historische roman. Alhoewel ik denk dat dit heel veel van je gevergd heeft.

Dit boek betekent heel veel voor mij. Het heeft me doen inzien dat ik ook terug op zoek wil naar mijn Poolse roots. Tien jaar geleden, na de dood van mijn ouders, wou ik op onderzoek naar het verleden van mijn grootouders langs vaders kant. Ik verdiepte mij eerst vooral in het verleden van mijn grootvader uit Suriname, die in Nederland en later in België kwam wonen. Over mijn Poolse grootmoeder weet ik bitter weinig. Zij is gevlucht uit Polen (haar familie kwam later om in Auschwitz) en we vinden haar terug in Nederland in 1923 en in België in 1924. Ze werd geboren (1897) in Widawa (Polen). Zij veranderde ook haar naam… Ik onderzocht reeds enkele geschriften, maar tot nu toe heb ik niet veel kunnen achterhalen. Misschien komt daar nu verandering in?

Iemand zei ooit dat boeken levens kunnen veranderen. Wel, ik voel dat dit boek ook mijn leven zal veranderen. Ik ga weer op zoek…

Enkele mooie quotes :

p. 42 : Samen met zijn tranen is zijn levenslust uit hem weggevloeid.

p. 84 : Iedereen heeft wel eens twijfels, een ‘is dit alles’ – gevoel.

p. 87 : De foto is een bewijs van vergankelijkheid, onomkeerbaarheid, de macht van de tijd.

p. 121 : Het is nooit voor niets. Dan zit ergens een ander verhaal verborgen dat zich onderweg openbaart. Verhalen zijn overal, je moet ze alleen weten op te merken.

p. 139 : … maar mijn geheugen blijkt een verborgen schatkamer te hebben.

p. 154 : Het leven gaat door – het is alleen zo moeilijk te onderscheiden waar ons echte leven eindigt en een nachtmerrie begint.

p. 168 : Waarom besluit ineens iemand dat het ene volk minder waard is dan het andere? Waarom juichen hele menigtes die krankzinnige toe, in plaats van hem uit te lachen en op te sluiten vanwege zijn waanideeën?

p. 171 : Galina kijkt langs me heen naar iets in de verte : het verleden dat niet het hare is, maar dat haar wel heeft gevormd.

p. 178 : ‘Ik voel zo veel pijn dat ik eigenlijk niets meer voel. Ik ben alleen nog maar pijn.’

p. 184 : Mensen die de gruwelen van de oorlog hebben meegemaakt, praten er niet graag over.

p. 213 : Deze ochtend heeft een grens tussen het heden en verleden getrokken, en ik kan me niet voorstellen dat er nog een toekomst mogelijk is.

p. 242 : Alleen de blauwe koepel van de kerk lijkt met een kleurpotlood te zijn ingekleurd op een winterse ansichtkaart.

p. 261 : Mijn laarzen lopen vol met water, het voelt alsof een gemene zeemeermin mij aan mijn voeten naar de bodem trekt.

p. 274 : … geloven dat er toch een toekomst mogelijk is. Een toekomst vol nieuwe herinneringen.

p. 323 :Mijn nieuw verkregen afkomst, de geschiedenis van mijn familie heeft mij gesterkt. Het voelt als een basis die ik nooit heb gehad. Als vruchtbare grond, waarop een klein stekje kan uitgroeien tot een grote, sterke boom.

p. 333 : Alsof Elle een lege bladzijde van een schoolschrift is : je kunt er nog van alles op schrijven.

p. 353 : De boeken die we allebei hebben gelezen, vormen nu een brug tussen ons in, als een stukje gezamenlijk verleden.

p. 358 : Negentig intens geleefde jaren. Zo veel mensen die ze onderweg is kwijtgeraakt, zo veel mensen die ze heeft gevonden.

Geniet van dit prachtige verhaal …

Ongeveer halverwege het boek zingt Nick een heel mooi lied voor Janna wanneer ze samen op reis zijn in Wit-Rusland. Ik laat het hier even horen :

De heerlijke aardappelpannenkoekjes (draniki) waarover het in het verhaal gaat :

Draniki zijn hartige aardappelpannenkoeken die wel wat op de Amerikaanse hash browns lijken. Ze zijn perfect voor een ontbijt of brunch in het weekend en als u wat vlees toevoegt heeft u plotseling een heerlijk dinergerecht.

Draniki worden vaak geserveerd met  smetana (Russische zure room) of een yoghurtdip. Het recept is afkomstig uit Wit-Rusland, waar de aardappel zeer geliefd is.