February 22 Cat day in Japan Maneki Neko

Ben je een kat persoon? Als dat het geval is, dan is Japan de plek op 22 februari, want op deze dag wordt Cat Day gevierd.

Nu, in zijn 30ste jaar, heeft Cat Day Japanse sociale media verlicht met eindeloze portretten van … katten en donuts met een kattenthema, katvormige koekjes, kattenmanga, katten die soulvol uit de ramen staren, kittens die verwachtingsvol miauwen. Op deze dag is het de grootste trend van Japan op sociale media.

Bekend als “Neko no Hi”, het werd gekozen omdat de cijfers van de datum, 2/22 (ni ni ni), vrij gelijk worden uitgesproken als het geluid dat een kat in Japan maakt (nyan nyan nyan).

Het gelukskatje (招き猫, maneki neko) is een van de meest voorkomende talismannen in Japan. De oorspronkelijke Japanse naam luidt maneki neko, wat letterlijk “wenkende kat” betekent. Gelukskatjes heffen hun linkerpootje, rechterpootje of soms allebei. De betekenis hiervan verschilt per land en locatie.

In het algemeen is de opvatting dat het geheven linkerpootje klanten binnenhaalt, terwijl het wuivende rechterpootje geluk en rijkdom brengt. Gelukskatjes met een wuivend linkerpootje worden ook wel bij de ingang van cafés geplaatst en hun ‘spiegelbeeld’ bij winkels. Hoe hoger het geheven pootje, des te groter het geluk.

Gelukskatjes zijn meestal van keramiek gemaakt en gemodelleerd naar de Japanse stompstaartkat.  Ze dragen doorgaans een halsbandje met een belletje en een slabbetje om hun nek, een imitatie van de uitdossing van katten in rijke huishoudens tijdens de Japanse Edo-periode (1603-1868). Sommige modellen houden een munt vast, een zogeheten koban, die grote rijkdom verbeeldt. Een koban (小判, koban) is een ovale gouden munt die gebruikt werd in de Japanse Edoperiode

Legenden over de herkomst

Over de herkomst van de Maneki neko bestaan verschillende legenden. Deze speelden zich allemaal af in de omgeving van Tokio en gaan allemaal over een kat die geluk brengt:

  • De tempelkat: Een rijke landheer schuilde onder een boom tegen het onweer. De kat van een arme priester lokte de landheer weg en enkele ogenblikken later werd de boom geraakt door de bliksem. Als dank maakte de landheer de tempel groot, rijk en succesvol. Toen de kat stierf werden beelden van hem gemaakt omdat hij de aanstichter van het succes was.
  • De arme oude vrouw: Een oude vrouw moest vanwege geldgebrek haar kat verkopen. Deze kat verscheen vervolgens in haar dromen en vertelde haar dat ze beelden van hem moest gaan maken en verkopen. Dit werden de maneki’s en de vrouw werd erg rijk.
  • De geisha: De kat van een geisha begon aan de kimono van haar baasje te krabben en wilde niet meer ophouden. Haar baas onthoofdde het dier en meteen vloog de kop van de kat naar het plafond waar deze een slang doodbeet. De slang stond net op het punt om de geisha te bijten. Haar baas liet toen een houten kattenbeeldje maken ter nagedachtenis. Dit was de eerste maneki.

Gotoku-Ji tempel

Een collectie van Maneki neko beeldjes in de Gotoku-Ji tempel

In de zeventiende eeuw, bij het begin van de Edo-periode, veranderde Edo van een vissersdorp naar een hoofdstad. In deze stad bevond zich de Gotoku-Ji tempel. Hoewel de economie in de stad bloeide, had de Gotoku-Ji tempel weinig geluk en te weinig geld om de tempel in goede staat te houden. Een oude monnik uit de tempel had uit vriendelijkheid een kat onder zijn hoede genomen. Op een dag kwam een groep samoerai onder leiding van Li Naotaka Edo binnen. Terwijl Li zich onder een boom bevond, merkte hij een kat op in de Gotoku-Ji tempel die zijn pootje in de lucht hield. Li nam dit op als een eervol teken voor de heer en ging zijn richting uit. Opeens sloeg een bliksem in de boom waar Li een paar tellen geleden onder stond. Wanneer Li de tempel betrad en de oude monnik van de tempel ontmoette, vertelde hij over de gebeurtenis. Li bracht de nacht door met de monnik. Hij was onder de indruk van zijn wijsheid en was diep geraakt door de toestand waarin de tempel zich bevond. Als dankbaarheid voor het redden van zijn leven dankzij de kat, besloot Li om de tempel financieel te steunen en er een Li familietempel van te maken. De tempel zou welvaart en geluk brengen tot de dag van vandaag. In deze tempel bevindt zich een groot aantal Maneki neko-beeldjes en andere talismannen met Maneki neko.

De Japanse stompstaartkat of Japanse bobtail is een kattenras met een zeer korte, bijzondere staart van 10 tot 12 cm, die meestal opgerold is tot een stompje van amper 5 cm. Het ras komt zowel in korthaar als langhaar voor en is een oorspronkelijk fenotype van de huiskat zoals die in Japan voorkomt.